Bali jest jedną z wielu wysp archipelagu powstałych w wyniku działalności wulkanicznej na styku zderzania się dwu kontynentalnych płyt tektonicznych. Płyta indoaustralijska podsuwa się tu pod płytę euroazjatycką z szybkością około 20 centymetrów rocznie powodując na linii ich styku powstanie łańcucha wulkanów. 220 z nich są do dzisiaj wulkanami czynnymi. Ta linia lawy i ognia przebiega półkolem obejmującym Archipelag Indonezyjski. Zaczyna się od północnego krańca wyspy Sumatry, biegnąc łańcuchem wysp w kierunku Australii i nawracając w kierunku północnym, w stronę wysp Filipińskich.
Na tym półkolu wyrastają z dna morskiego łańcuchy gór wulkanicznych, których szczyty i otaczające je, utworzone przez wypływy lawy ich łagodne zbocza, wyrastają ponad poziom dzisiejszych mórz, tworząc wyspy tego najbardziej czynnego wulkanicznie rejonu kuli ziemskiej. Żywioł ognia uśpiony w głębinach ziemi stworzył w tej części świata jeden z najpiękniejszych krajobrazów błękitnych mórz i wulkanicznych szczytów z pióropuszami dymów wulkanów unoszącymi się ponad ich zboczami, pokrytymi zielenią nieprzebytych dżungli.
W wyłonieniu się wyspy Bali z wód oceanu miał swój udział również żywioł wody. Bali jest wyspą położoną na południowym krańcu płyty euroazjatyckiej, tworzącej tu tak zwaną Półkę Sundajską pokrytą dzisiaj płytkim morzem nie przekraczającym 130 metrów głębokości. W poprzedniej epoce geologicznej w przemieniających się okresach zlodowaceń i ocieplania się klimatu, poziom mórz ulegał znacznym wahaniom i Półka Sundajska z leżącymi na niej wyspami stawała się w pewnych okresach stałym lądem, będącym półwyspem kontynentu azjatyckiego. Natomiast Bali stawała się bądź najbardziej wysuniętym na południe krańcem tego kontynentu, bądź półwyspem wyspy Jawy.
Koniec ostatniej epoki lodowcowej i związany z tym wzrost poziomu wód morskich podawany jest na czas pomiędzy 10 tyś. i 8 tyś. lat temu. Bali najprawdopodobniej już w tamtych czasach stała się wyspą, jednak przetrwała w legendach pamięć oddzielenia się jej od Jawy mówi o czasach znacznie późniejszych. Jedna balijska wersja tego wydarzenia podaje nawet dokładną datę roku 202 n.e.
Ciekawym jest, że taką samą datę oddzielenia się wyspy Madura od wyspy Jawy podaje jawajski poemat z tamtych czasów. Druga wersja ma formę legendy o zdarzeniach mających miejsce w królestwie Kediri (Wschodnia Jawa) w XI wieku. Mówi ona o braminie uciekającym na kraniec ówczesnej Jawy. Widząc zbliżającą się pogoń zakreślił on palcem linię na ziemi pomiędzy dwoma morzami z dwu stron krańca ówczesnej Jawy. Morza połączyły się wzdłuż nakreślonej linii tworząc cieśninę odcinającą kraniec Jawy oraz bezpiecznego bramina na tak powstałej wyspie Bali.
Oddzielona od Jawy wąską cieśniną Bali ma kształt nieregularnego trójkąta, którego lewe ramię wydłużone jest w kierunku Jawy leżącej na zachód od Bali. Łańcuch gór wulkanicznych ciągnie się wzdłuż dłuższego, północnego boku trójkąta.
Większość turystów odwiedzających Bali nie ma okazji poznać dziewiczej przyrody wyspy. Reklamowane w przewodnikach i przygotowane na przyjęcie gości tereny koncentrują się wokół plaż i żyznych równin na południu wyspy. Wyspa Bali kojarzy się turystom głównie z pięknymi plażami i egzotycznymi dla nich obrzędami religijnymi wyznawców hinduizmu: rzadziej z zachowanym w dziewiczym stanie lasem równikowym, porastającym zachodnią część wyspy.
Natomiast w zachodniej część Bali zachował się duży, zwarty kompleks leśny znajdujący się obecnie w granicach Parku Narodowego Bali - Baral. Nie przetrzebione lasy rosną także u podnóża gór w środkowej i wschodniej części wyspy. W północno-zachodnim krańcu parku narodowego las jest suchy, bardzo zbliżony do lasu monsunowego. Natomiast prawdziwe lasy równikowe wilgotne spotyka się jedynie w partiach szczytowych gór. Balijczycy nic są zawołanymi turystami górskimi i dlatego też tamtejszych lasów górskich nie przecinają żadne szlaki czy ścieżki. W rezultacie, w samym sercu górskich kniei, zachowały się nietknięte, dziewicze fragmenty dżungli.
Lasy głównie porastają górzystą cześć północną i zachodnią Bali. Ciekawe wycieczki w chłodne i tajemnicze górskie lasy można rozpocząć wyruszając z ogrodów botanicznych w Candikuning, w pobliżu jeziora Bralan (żyje w nim endemiczna ryba balijska razbora), znad jeziora Tamblingan lub z Pura Luhur.
Wiele przygód może również ze sobą przynieść podróż z północnego wybrzeża na zachód piaszczystymi, a raczej błotnistymi, drogami, które najczęściej giną w lesie. Można wtedy próbować przebyć resztę drogi pieszo, ale zwykle trudno o przewodnika. Na zachodnim krańcu wyspy znajduje się Park Narodowy Bali - Baral, w którym występują różnorodne siedliska od wilgotnej dżungli na południu po suchy las na północy. Najsłynniejszym mieszkańcem parku jest endemiczny szpak balijski.
Dużą popularnością cieszy się również, otoczona rafą koralową, wyspa Menjangan. Wielu turystów przyjeżdża na Bali wyłącznie po to, aby ponurkować wśród raf koralowych. Na wschodzie Bali można oglądać widowiskowe pola lawy wokół wulkanów Batur i Agung. Stożek tego drugiego porasta ciekawy, z punktu widzenia botaniki, las z drzewami Casuarina junghuhniana, do którego warto się wybrać wyruszając ze "Świątni Matki" w Bcsakih.
