Historia Bhutanu

• Drukuj
• E-mail

Na początku XI wieku nastąpiło odrodzenie buddyzmu w Tybecie, który zadomowił się również w Bhutanie dzięki działalności, jaką w Paro i Bumthangu prowadzili tzw. "odkrywcy religijnych skarbów". Owe teksty i przedmioty ukryte przez Guru Rinpocze i innych świętych w odpowiednim czasie miały zostać odnalezione przez osoby wybrane. Większość "odkrywców" wywodziła się ze szkoły ningmapa. Koniec XI i początek XII w. w Tybecie to okres rozkwitu religijnego. Powstało wówczas wiele religijnych instytucji, m.in. szkoły kadampa, kagjupa i sakjapa. Misyjna działalność nowych szkół skierowała się także ku "Dolinom Południa", czyli obecnemu Bhutanowi.

Drukpa Kunlej, "szalony jogin", który żył w XV wieku (1455-1529), jest bez wątpienia najbardziej popularną postacią w historii Bhutanu, a jego przygody znają praktycznie wszyscy. Należał do szkoły drukpa, a nawet byl częścią rodziny Gja, z której wywodzili się hierarchowie drukpa, którzy jednocześnie pełnili kolejno funkcje opatów klasztoru Ralung najważniejszego monasteru szkół drukpa. Jednak odrzucanie przez niego ustanowionego porządku eklezjastycznego, jego włóczęgi, ekscentryczne i szokujące zachowanie ora/ śpiewy, za pomocą których nauczał najważniejszej części religii, sprawiły, iż znalazł on oddzielne miejsce w buddyzmie tantrycznym. Jego potomkowie odegrali wielką rolę w historii Bhutanu, a zwłaszcza Tenzin Rabgje (1638 - 1696), który stał się słynnym czwartym świeckim władcą (desi) Bhutanu.

Szabdrung wyposażył Bhutan w godny uwagi system administracyjny, założył duchowieństwo państwowe, kierowane przez religijnego mistrza Khenpo oraz wprowadził system teokratyczny urzędników, na czele których miał stać świecki władca.

Ten podwójny system zwany czosi, został połączony i ulepszony w osobie Szabdrunga Ngałanga Namgjela i przetrwał aż do nadejścia monarchii w 1907 roku. Kraj został podzielony na trzy duże prowincje: Dagana, Paro i Trongsa, którymi zarządzali gubernatorzy, tzw. penlopi. Na czele każdego dzongu stał dzong-pon, ponadto ustanowiono całą hierarchię urzędników. Szabdrung opracował również system praw oparty na najważniejszych buddyjskich zasadach moralnych i na panujących zwyczajach. W 1651 roku Szabdrung osiedlił się w dzongu Punakha i krótko potem zmarł. Jego śmierć utrzymywano w tajemnicy przez ponad pół wieku, by uniknąć zamieszek w dopiero, co powstałym narodzie i oczekując na godnego następcę Szabdrunga.

W pierwszej połowie XVIII wieku pojawiła się wreszcie teoria o potrójnej reinkarnacji - Ciała, Słowa i Myśli Szabdrunga. Ale tylko linię wcieleń Myśli uznawano za linię oficjalnych następców Szabdrunga jako władców państwa.

Od połowy XVIII do końca XIX wieku regionalni gubernatorzy - penlopi wzmocnili swą władzę ze szkodą dla rządu centralnego. Z drugiej strony system dwuwładzy zakładał, że państwem kierować miał człowiek silny, natomiast brak reinkarnacji Szabdrunga o silnej osobowości sprzyjał pewnej niemocy władzy i strasznym walkom o wpływy między desi, penlopami i dzongponami. Wszystkie te elementy powodowały pewną niestabilność i coraz częstsze wewnętrzne spory, które prowadziły do ciągłych wojen domowych.

Przybycie Brytyjczyków
Bhutański rząd, który aż do połowy XVIII wieku utrzymywał stałe stosunki tylko z królestwem Cooch-Bihar na granicy południowej czy też z regionami, gdzie panowała tybetańska kultura (Tybet, Ladakh, Sikkim), stanął przed nowym problemem, czyli hegemonią Brytyjczyków w Assamie i ich planami ekspansji kolonialnej w Himalajach. Misje brytyjskie z drugiej połowy XVIII wieku, chcące rozwinąć handel przede wszystkim z Tybetem i Bhutanem, zdołały nawiązać dobre stosunki między Bhutańczykami a Brytyjczykami. Nie przyniosło im to jednak konkretnych korzyści, na jakie liczyli. Konflikt interesów między tymi dwoma krajami dotyczący Duarsu szybko nadwerężył dobre stosunki i nastał okres wrogości. Począwszy od 1830 roku na południowej granicy Bhutanu dochodziło do niekończących się utarczek, które doprowadziły w 1846 roku do wybuchu tzw. wojny o Duars. W 1865 roku podpisano traktat w Sinczula, który zakończył wojnę i dal początek przyjaznym stosunkom między Bhutanem a Królestwem Wielkiej Brytanii. Na mocy tego układu Bhutan utracił cześć ziem na południu, które tworzyły Duars, jednak w zamian za to otrzymał coroczną rekompensatę.

Nowa władza
Przez cały ten czas władza rządu centralnego coraz bardziej słabła i w drugiej połowie XIX wieku przyczyniło się to do wzmocnienia władzy dwóch głównych gubernatorów, a dokładnie zarządców Paro i Trongsy, którzy faktycznie kontrolowali Bhutan zachodni oraz środkowy i wschodni. Penlop Trongsy-Dżigme Namgjel, opierając się na licznych przymierzach i dzięki swemu politycznemu geniuszowi, zyskał w 1865 roku silną pozycję w Bhutanie i taką pozycję przekazał swemu synowi Ugjenowi Łangczukowi, który po jego śmierci w 1881 roku został penlopem Trongsy. Ten z kolei wzmocnił przymierza zawarte przez swego ojca i w 1885 roku w Czanglimithang (Thimphu) odniósł ostateczne zwycięstwo nad swymi najbardziej zaciekłymi przeciwnikami. Od tego momentu ustabilizowało się życie polityczne w Bhutanie, czego brakowało tu od pokoleń.

 

 

 

Penlop Paro nie wystąpił zbrojnie przeciwko penlopowi Trongsy, jednak zawsze marzył o władzy. W 1904 roku, podczas wyprawy wojskowej pułkownika Francisa Younghusbanda do Tybetu, penlop Trongsy Ugjen Langczuk, który korzystał z doradztwa wybitnego człowieka Kazi Ogjena Dordże, wychwalał coraz bardziej rozwijającą się współpracę z Brytyjczykami i stał się pośrednikiem w delikatnych negocjacjach między Tybetańczykami a Brytyjczykami. Dzięki temu zyskał zaufanie i szacunek tych ostatnich, którzy w 1905 roku przyznali mu tytuł KCIE {Knight Commander of the Indian Empire). Brytyjczycy byli niezwykle uradowani i odetchnęli z ulgą, kiedy Ugjen Langczuk został wybrany przez zgromadzenie reprezentantów mnichów buddyjskich, urzędników i ludność na pierwszego króla Bhutanu, a stało się to 17 grudnia 1907 roku. Ten dzień to koniec systemu dwuwładzy wprowadzonego przez Ngałanga Namgjela i początek monarchii dziedzicznej.