• nowe-1.jpg
  • nowe-3.jpg
  • nowe-5.jpg
  • nowe-10.jpg
  • nowe-14.jpg
  • nowe-22.jpg
  • nowe-23.jpg
  • nowe-25.jpg
  • nowe-27.jpg
  • nowe-28.jpg
  • nowe-31.jpg
  • nowe-37.jpg
  • nowe-38.jpg
  • nowe-41.jpg
  • nowe-43.jpg
  • nowe-45.jpg
  • nowe-48.jpg
  • super-foto-5.jpg
  • super-foto-6.jpg
  • super-foto-7.jpg

Image

Gjance - miasto królewskiego szczytu - leży, w miejscu gdzie znajduje się jedno z najważniejszych rozgałęzień dróg w dawnym Tybecie. Tędy właśnie przechodziły karawany drogą pomiędzy stromymi zboczami gór na południe do Indii poprzez Sikkim. Tędy przeszedł latem 1904 roku pułkownik Younghusband pod rozkazami pułkownika Mcdonalda, by zaatakować Lhasę. Także tą drogą w roku 1956 udał się do Indii XIV Dalajlama na uroczystości 2500-tysięcznych urodzin Buddy.

Image

W XIV wieku na zamku w Gjance panowali książęta kontrolujący cały handel miedzy Tybetem a Indiami. Miasto było stolicą małego, ale znaczącego księstwa. Czternastowieczny zamek w znacznym stopniu zrujnowany do dnia dzisiejszego robi na podróżnym wrażenie i daje wyobrażenie o potędze nieistniejącego dziś już księstwa. W panoramie miasta łatwo można zauważyć dwoistość kształtowania się miasta pod władzą świecką i duchową. Do dnia dzisiejszego pozwala nam odtworzyć obraz minionej kultury świeckiej i religijnej. Nad miastem na najwyższym wzniesieniu stoi zamek obronny (dzong) skąd sprawowana była władza. W zamku znajdowali schronienie mieszkańcy, w niepewnych czasach, tam znajdowała się również siedziba administracji, sąd i więzienie, urząd podatkowy czy spichlerz.

Image

Poniżej zamku rozciąga się wzdłuż głównej długiej ulicy miasto. Na terenie kompleksu klasztornego Gjance aż do początku XX wieku mieściło się osiemnaście klasztorów różnych szkół buddyjskich. Obecnie zachowane są tylko dwa klasztory i olbrzymia stupa Ku-bum, zwana stupą stu tysięcy wizerunków buddów. Za murami klasztornymi przedstawiciele wszystkich odmian lamaizmu - od tradycyjnej szkoły Sa-skja-pa po zreformowaną szkołę dGe-lugs-pa praktykowali święte obrzędy. Największe uroczystości świętowano wspólnie w ogromnej hali zgromadzeń gCug-lag-k'angu. Na terenie klasztornym aż do początku XIX wieku zarówno szkoła Czerwonych Czapek Brug-py jak i szkoła Karmapów mogły wznosić swoje klasztory. Na innych obszarach kraju w owym czasie starano się zmniejszyć liczbę mnichów klasztorów szkoły Czerwonych Czapek, co doprowadziło do opuszczania klasztorów, a w końcowym efekcie do ruiny tych przybytków.
Do szkoły Żółtych Czapek należało siedem z istniejących szesnastu a następnie osiemnastu klasztorów. Najwyższy przeor tej szkoły rozstrzygał wszelkie spory na terenie kompleksu klasztornego. Jak pokazują oficjalne archiwalne dokumenty najwięcej mnichów - 3 tysiące - mieszkało w klasztorach w XVIII stuleciu, a w innych czasach od 600 do 800 mnichów.

Image

W największej zachowanej hali świątynnej na centralnym miejscu stoi posąg ukoronowanego Buddy, a po bokach posągi Majtrei i Amitajusa. W głównym sanktuarium gCung-lag-k'ang znajduje się sięgająca górnego piętra replika Buddy Dżo-bo-rin-po-cz'ego ze świątyni Jokhang w Lhasie, a po obu jej stronach umieszczone są figury Buddy Śakjamuniego i jednego z jego poprzedników Buddy Dipankara, który jest szczególnie czczony w Nepalu.

Image

Główna świątynia Gjance Cuglak'ang ("Dom nauczania") obok Jokhangu w Lhasie należy do najważniejszych budowli świątynnych Tybetu. Pochodzi ona z okresu ustanowienia księstwa Gjance w XIV wieku. Założenie architektoniczne oparte jest na okrągłej formie mandali. Halę główną podtrzymuje 48 kolumn, a oświetla ją światło dochodzące z dziedzińca wewnętrznego. W środku hali znajduje się monumentalna figura Buddy Ukoronowanego, sięgająca aż do górnego pietra.

Image

Pięknie prezentują się kaplice Wajroćany i Maitrei, liczne brązowej barwy figury stiukowe bodhisattwów, grupa rzeźb trzech królów religii - Srong-bcan-sgam-py (ok. 627-649), K'ri-srong-lde-brcana (755-797), oraz Ral-paczna (815-836).
Wprowadzili oni buddyzm do Tybetu i propagowali w całym kraju. Na górnym piętrze mieści się figura Buddy otoczona rzeźbami przedstawiającymi arhatów, oraz kaplica z ośmioma Sa-skja-panditami. W ówczesnym królestwie Gjance pełnili oni funkcję politycznych i duchowych zwierzchników ludu. Centralne miejsce w kaplicy zajmuje obrazowa mandala poświęcona tantrycznemu bóstwu inicjacji Śamwarze, panu świętej góry Kajlas. Na trzecim piętrze znajduje się najważniejsze pomieszczenie świątyni Cuglak'ang. Kaplica mandali wsparta na ośmiu kolumnach jest miejscem, w którym odbywało się wprowadzenie lamów w tantryczną naukę tajemną.

Image

Ściany tego pomieszczenia zdobi 15 mandali z XV wieku, które zachowały się w dobrym stanie do dnia dzisiejszego. Malowidła te należą do najwybitniejszych wczesnych dzieł sztuki tybetańskiej.
Świątynia ta ze względu na kompletny zbiór dzieł do nauczania lamaizmu znajdujący się w kaplicy Wajroćany, był i jest miejscem promieniującej na cały świat nauki buddyzmu tantryjskiego. Podstawowe prawdy tej nauki ogłoszone zostały przez historycznego Buddę. Na głównym ołtarzu hali świątynnej na tronie króluje Cong-k'a-pa i jego dwóch uczniów. Ukazuje to wyraźnie dominację szkoły Żółtych Czapek w kompleksie klasztornym w Gjance. Na uwagę zasługują rzeźby z XIV i XV wieku jedne z najlepszych dzieł jakie powstały w środkowym Tybecie pod wpływem sztuki nepalskiej i zachodniego Tybetu. W zachodniej części hali zgromadzeń gCug-lag-k'angu w kaplicy na tronie pośrodku pod baldachimem siedzi Wajroćana o czterech obliczach jako centralna figura mandali buddów medytacyjnych. Jak nakazuje porządek kosmiczny kolejno oblicza symbolizują Budda Ratnasambhawa - pana południa, Amoghasiddhi - tathagatę pólnocy, Amitabha - zachód, a Akszobhja - wschód. W kaplicy tej, w przeciwieństwie do innych części hali zgromadzeń w dobrym stanie zachowały się oryginalne malowidła ścienne. Poustawiane przy ścianach przedniej i bocznych figurki bodhisattwów są najlepszymi przykładami wczesnej sztuki odlewniczej figur religijnych w Tybecie.

Image

Na regałach ułożone w stosy leżą poukładane wszystkie rękopisy tybetańskiego kanonu buddyjskiego Kandżuru i Tandżuru. Powyżej w kaplicy poświęconej jidamowi Śamwarze, czczonemu jako pana świętej góry Kajlas, mieści się osiem rzeźb wielkich guru sekty Sa-skja-pa. Są oni silnie związani z tradycją szkoły Czerwonych Czapek. Dawniej cztery z istniejących klasztorów należały właśnie do tej szkoły.